Asya’nın tedarik geleneğini kökten değiştiren firma: Apple

Bu yıl iPhone ailesinin onuncu yılını kutlayan ve iPhone X adında şimdiye kadar ki en iddialı akıllı telefonunu piyasaya süren Apple, Asya’daki çığır açan teknoloji değişiminin de fitilini ateşledi. Japon Nikkei, on yıl boyunca iPhone ailesinin Asya firmalarını nasıl zirveye çıkardığını araştırdı.

Karakterini herkese kabul ettirdi

Apple bilindiği üzere tedarik zinciri konusunda çok hassas ve bir o kadar da agresif. Ekosistemindeki cihazların belirlenen günde piyasaya çıkışının gecikmesine hiç tahammülü yok. Kendi belirlediği kalite standartlarına herkesin uymasını istiyor. Bu bakımdan gerekirse yatırım yapıyor, gerekirse tüm bağlarını koparıyor. Tedarikçiler ise Apple’ın güvenini kazanabilmek için yenilik geliştiriyor ve en iyisi olmaya çalışıyor.

2007 yılında ilk iPhone modelinin piyasaya çıkışından bu yana Apple ile birlikte çalışan ve bunu uzun vadeye yayabilen firmaların teknoloji devi haline geldiğini görüyoruz. Buna en büyük örnek Foxconn.

Tam Boyutta Gör

1974 yılında Hon Hai Precision adıyla Tayvan’da kurulan firma Dell ve Acer gibi devlere bileşen tedarik ederek büyümeye başladı. 1998 yılında Tayvan’ın en büyük özel sektör firması haline gelen Hon Hai, ucuz iş gücü olan Çin’e yöneldi ve üretim tesisleri açmaya başladı.

Çin’de Foxconn ismiyle faaliyet göstermeye başlayan firmanın talihi 2006 yılında Apple’ın kapısını çalması ile değişti. Oldukça takıntılı olan Steve Jobs’un beklentilerine göre imalat yapmak oldukça zordu. Foxconn durumun farkındaydı ve 2007 yılında 500 milyon dolarlık yatırımla yeni bir üretim tesisi hizmete soktu. Bu tesiste iPhone bileşenlerini birleştirmeye başladı.

Bugün Foxconn dünyanın en büyük işverenlerinden birisi durumunda ve bünyesinde 1.3 milyon kişi çalışıyor. Aradan geçen on yılda 38 milyar dolar olan gelirini 145 milyar dolara çıkardı. Dünyada tedarik dendiği zaman akla gelen ilk firma. Üstelik Japon devi Sharp’ı da bünyesine kattı.

Foxconn en büyük örnek olsa da benzer yükselişi yakalayan pek çok Asyalı firma var. iPhone X bileşenlerinde imzası olan firmalara baktığımızda bunu çok rahat bir şekilde görebiliyoruz. iPhone X modelini elimize aldığımızda gözle görülen birkaç bileşen varmış gibi duruyor ancak sadece TrueDepth kamera sisteminin onlarca bileşeni olduğunu ve bunun 19 firma tarafından üretildiğini hatırlatalım.

Fırsatı iyi değerlendiren uçuyor

Örneğin çift arka kameranın lenslerini üreten Largan Precision, son 10 yılda gelirlerini yüzde 700 oranında arttırdı ve şu anda Tayvan borsasında en değerli hisselere sahip. TrueDepth kamera sisteminde VCSEL projektörünü geliştiren ABD’li Finisar yakın zamanda Apple’dan 390 milyon dolar civarında yatırım aldı.

Diğer taraftan arka kaplamayı imal eden Lens Technology bu yıl hisselerinde yüzde 160 artış gördü. Ses kısmında imzası olan AAC Technologies son on yılda gelirlerini yüzde 600 arttırdı. GoerTek ise satışlarda yüzde 160 artış gördü. Bataryayı paketleyen Desay ise son 4 yılda yüzde 200 gelir artışı yaşadı. Samsung’un iPhone X satışlarından toplam 4 milyar dolar civarında gelir elde edeceği herkesin dilinde. Bu firmalar geçmiş yıllarda Apple cihazlarına bileşen tedarik eden ve Apple’ın güvenini kazanmış firmalar.

Ülke bazında Apple’a tedarik yapan firma sayısı en fazla Tayvan’da görünüyor. Ülkede 52 firma Apple ile çalışıyor. ABD 44 firma ile ikinci iken genelde tasarım yönünde çalışılıyor. Japonya 41 firmayla üçüncü. Çin ise 19 firmaya sahip. Foxconn’un Tayvan içerisinde yer aldığını hatırlatalım.

Apple’ın bu denli devasa bir tedarik zinciri oluşturmasında Steve Jobs’un takıntıları kadar Tim Cook’un yeteneği de çok önemli. Teknoloji dünyasında tedarik zincirini en iyi yöneten kişi olarak bilinen Tim Cook, CEO olmadan önce üretim aşamalarına yerinde müdahale etmek adına sık sık yurt dışı ziyaretleri yapıyordu.

Apple’ın sıkı tedarik zinciri yönetimi pek çok önemli firmanın zor günler geçirmesine sebep oldu. Zira firma tedarikçilerine belirli bir dönem kimseyle iş yapmaması gibi sınırlandırmalar getiriyordu. Bir dönem Foxconn’un önemli ortakları olan Dell, Acer gibi firmalar geri planda kaldı. Üretim süreçleri sıkışınca ürünlerin piyasaya çıkışı da gecikti.

Akıllı telefon pazarı artık tek haneli oranlarda büyüme gösterse de bu oran bile yıllık olarak 60-70 milyon akıllı telefon anlamına geliyor. Yani halen daha önemli bir yatırım alanı mevcut. Ayrıca tedarik firmaları için tabletler, akıllı saatler, dizüstü veya masaüstü bilgisayarlar yine önemli bir gelir kapısı durumunda. Bu bakımdan önümüzdeki yıllarda tedarik alanında yenilik çizgisinin sürekli yükseleceğini söyleyebiliriz.

Elbette bu on yıllık süreç içerisinde kötü çalışma şartları, işçi intiharları, protestolar, çevre kirlilikleri gibi olumsuz konular da gündeme damga vurdu. Bu sorunlar tamamen düzeldi diyemeyiz ve pek düzelecek gibi de görünmüyor.