Nobel Kimya Ödülü sahiplerini buldu: Dünyayı değiştiren keşif

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Nobel Kimya Ödülü sahiplerini buldu: Dünyayı değiştiren keşif — **2025 Nobel Kimya Ödülü**, gazları ve diğer kimyasalları yakalayıp depolayabilen **metal-organik çerçeveler** (MOF) alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle Kyoto Üniversitesi’nden **Susumu Kitagawa**, Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’den **Omar M. Yaghi** ve Avustralya’dan **Richard Robson** arasında paylaştırıldı. Bu yapılar, içinde büyük boşluklar barındıran moleküler ağlar olarak tanımlanıyor. Yapı **çevre, enerji ve tıp** gibi birçok alanda devrim niteliğinde uygulamalara sahip.

Richard Robson, MOF’ları ilk kez 1989 yılında yakın çalışma arkadaşı Bernard Hoskins ile birlikte keşfetti. Bu buluş, bilimsel araştırmaların uzun vadeli çabalar ve destekle nasıl somut etkiler yaratabileceğine güçlü bir örnek teşkil ediyor. Robson, neredeyse 90 yaşında olmasına rağmen halen laboratuvarda çalışıyor, öğrencilerini eğitiyor ve araştırma işbirliklerine devam ediyor.

MOF'lar nedir?

Robson’un keşfi, temel bilim merakıyla başladı. Robson, bakır gibi metal iyonlarının karbon ve azot gibi atomlarla koordinasyon kimyası aracılığıyla sistematik ve kontrollü şekilde bağlanabileceğini fark etti. Bu yaklaşım moleküler Lego gibi, parçaların yalnızca belirli bir şekilde birbirine bağlanabilmesine dayanıyor. Robson ve Hoskins, bu yapının düzenli olduğunu ve sayısız boşluk içerdiğini gözlemledi. Takip eden yıllarda Kitagawa ve Yaghi, MOF’ların stabil ve tasarlanabilir biçimde üretilebileceğini gösterdi. MOF'lar artık sera gazı yakalamadan ilaç dağıtımına ve tıbbi görüntülemeye kadar dünyanın en büyük sorunlarından bazılarının çözümüne yardımcı oluyor.