Tarihte ilk kez bir yıldız sisteminin doğum anı görüntülendi

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Tarihte ilk kez bir yıldız sisteminin doğum anı görüntülendi — Bilim insanları, gökyüzünde adeta bir zaman makinesine bakıyor: **HOPS-315** adlı genç bir yıldızın çevresinde, **gezegenlerin doğduğu o ilk anlar** tarihte ilk kez gözlemlendi. Bu dikkat çekici keşif, sadece başka bir yıldız sistemindeki hayatın başlangıcına değil, aynı zamanda Güneş Sistemi’mizin 4,5 milyar yıl önceki hâline de ışık tutuyor.

Dünya’dan yaklaşık 420 parsek (yaklaşık 1370 ışık yılı, yani 1 parsek ≈ 3,26 ışık yılı) uzaklıktaki HOPS-315, Orion Takımyıldızı’nda yer alıyor. Araştırma ekibi, bu protostar’ı veya önyıldızı çevreleyen toz ve gaz diskindeki kristal silikat minerallerini tespit etti. Bu mineraller, gezegen oluşumunun başladığını gösteren en erken işaretlerden biri olarak kabul ediliyor.

Gezegen doğumuna tanıklık

Elde edilen veriler, yıldızdan yaklaşık 2,2 astronomik birim (Dünya-Güneş mesafesinin 2,2 katı) uzaklıkta bir bölgede, gezegen oluşumunun ilk izlerini gösteriyor. Bu mesafe, Güneş Sistemi’ndeki Mars ile Jüpiter arasındaki asteroid kuşağına denk geliyor.

Güneş’in bebeklik hali gibi

Araştırmada görev alan Purdue Üniversitesi’nden Merel van’t Hoff, HOPS-315’in benzersiz yapısının bu gözlemi mümkün kıldığını vurguluyor. Normalde yeni doğan yıldızların etrafındaki jet akımları diski perdeleyebilirken, HOPS-315’in konumu sayesinde disk net şekilde görülebildi. Araştırmacılar şimdi HOPS-315’in sıcaklığı, yapısı ve kimyasal bileşimi hakkında daha fazla veri toplamayı hedefliyor.

🔭 Kavram sözlüğü

Astronomik birim (AU): Dünya ile Güneş arasındaki ortalama mesafeyi ifade eder. Yaklaşık 150 milyon kilometredir.
Işık yılı: Işığın bir yılda katettiği mesafedir. Yaklaşık 9.46 trilyon kilometredir.
Parsek: Yıldızlar arası mesafeleri ölçmek için kullanılan bir uzaklık birimi. Yaklaşık 3.26 ışık yılı uzunluğundadır. Bir parsek, Dünya'nın yörüngesinden bakıldığında, uzak bir yıldızın konumunun bir açısal saniye kadar kayması durumunda oluşan mesafedir.
Protostar (Önyıldız): Henüz tam anlamıyla yıldız haline gelmemiş, oluşum sürecindeki genç gökcismi. Kendi ışığını üretmeye başlamamıştır.
Protoplanet disk (Ön gezegen diski): Yeni oluşan bir yıldızın etrafındaki gaz ve toz halkası. Gezegenler bu disk içindeki maddelerin birleşmesiyle oluşur.
Silikat mineralleri: Gezegen oluşumunda önemli rol oynayan, kayalık yapılı maddeler. Dünya gibi karasal gezegenlerin temel bileşenlerindendir.
Silisyum monoksit (SiO): Silisyum ve oksijenin birleşiminden oluşan bir gaz. Yüksek sıcaklıklarda oluşur ve soğuyarak katı minerallere dönüşebilir.