Avrupa Komisyonu Intel kararını detaylandırdı

Yorumlar

Erdi Özüağ

İnceleme, Test ve Analiz Editörü

Avrupa Komisyonu 13 Mayıs 2009 tarihinde yaptığı açıklama ile yarıiletken endüstrinin sonucunu merakla beklediği anti-tröst araştırmasını karara bağlamış ve Intel'in pazardaki hakim pozisyonunu lehine kullanarak yasalara aykırı haret ettiğini açıklamıştı. Anti-tröst yasalarına aykırı tutum ve uygulamaları nedeniyle hem tüketicileri hem de rakibi AMD'yi zarara uğrattığı belirtilen Intel, Avrupa Komisyonu tarafından özel bir şirkete kesilen en yüksek rakam olan 1.06 milyar Avro'luk ceza ile karşı karşıya kalmıştı. Bu sonucu kabul etmeyen ve temyize gideceğini açıklayan Intel cephesinde fise irmanın tepe yöneticisi (CEO) Paul Otellini; "Intel olarak bu karara itiraz edeceğiz. Söz konusu kararın yanlış olduğuna ve çok yüksek rekabetin yaşandığı, sürekli yenilikçilik, gelişmiş ürün performansı ve aynı zamanda uygun fiyatlar gerektiren mikroişlemci pazarının gerçeklerini görmezden geldiğine inanıyoruz. Tüketiciler söz konusu durumdan hiç bir şekilde zarar görmemişlerdir." yönünde açıklamada bulunmuştu.

Avrupa Komisyonu bugün 13 Mayıs 2009 tarihinde kabul edilen (IP/09/745 ve MEMO/09/235) Intel kararının gizli-olmayan bir özetini yayınladı. Karar ile ilgili temel noktaları içeren metinde Intel'in rakiplerini adil olmayan yollarla pazar dışında tutarak Avrupalı milyonlarca tüketiciyi zarara uğrattığının altı çizilirken, Intel'in Avrupa Komisyonu tarafından tespit edilen anti-tröst yasalarına aykırı tutum ve davranışları madde madde açıklandı. Avrupa Komisyonu, Intel'in tekelci uygulamalarını iki farklı başlık altında topluyor; Komisyona göre Intel, Ekim 2002 ve Aralık 2007 tarihleri arasında bilgisayar üreticilerini tamamen veya kısmen gizli indirimlerde bulunarak, hazırlanacak sistemlerde sadece kendi ürünlerinin kullanılmasını sağlarken ayrıca üreticilere doğrudan ödemeler yaparak rakip çözümleri temel alan yeni sistemlerin durdurulması / ertelenmesi ve kanal satışlarının sınırlandırılmasını sağladığını belirtiyor.

Avrupa Komisyonu Intel kararını detaylandırdı

Şartlı İndirim

Avrupa Komisyonunu karar metninde yer alan Intel'in şartlı indirim (rebate) uygulamaları;

- Intel'in Dell'e Aralık 2002'den Aralık 2005'e kadar sadece kendi işlemcilerini satın alması için indirimde bulunduğu belirtiliyor. Dell'in şirket içi yazışmalarına yer verilen karar metninde, AMD işlemcilerin kullanılması halinde Intel'in karşı bir tutum sergileyerek "SIFIR" MCP (Intel'in Dell'e yaptığı indirimin adı) vereceği yönündeki ifadeler yer alıyor.

- Intel'in HP'ye Kasım 2002'den Mayıs 2005 tarihine kadar kurumsal sınıf masaüstü sistemleri için ihtiyaç duyduğu işlemci gereksiniminin %95'ini kendisinden almak koşuluyla indirim yaptığı ve HP'nin sert bir kısıtlamayla sadece toplam işlemci ihtiyacının %5'ini AMD'den satın alabildiğine yer verilen metinde, Intel ve HP arasındaki indirim görüşmesinin devam ettiği Haziran 2002 tarihinde, HP yöneticisi tarafından yazılan eposta'da "bölgelerle, takım elemanlarıyla veya AMD ile sadece ihtiyacın %5'ini AMD'den almamız, Intel'i takip etmemiz konusunda iletişime geçilmemesi" söyleniyordu.

- Intel'in NEC'e Ekim 2002'den Kasım 2005 tarihine kadar, masaüstü sistemler ve dizüstü bilgisayarlar için toplam işlemci ihtiyacının %80'nini kendisinden almak koşuluyla indirimde bulunduğu belirtiliyor. Komisyonun karar metinde Mayıs 2002 tarihinde (düzenlemenin tamamlanmasıyla) NEC yöneticisinin bir elektronik postasında yer alan "NEC dünya genelindeki Intel pazar payını %[...] seviyesinden %80'e çıkartacaktır. Intel, NEC'e destek ve agresif fiyat verecek." ifadelerine de yer veriliyor.

- Intel 2007 yılı boyunca Lenovo'ya dizüstü bilgisayar segmentindeki işlemci ihtiyaçlarını özel olarak Intel'den temin etmesi koşuluyla indirim yaptığı belirtiliyor. Aralık 2006 tarihli bir elektronik postada Lenovo yöneticisinin "Geçtiğimiz hafta sonunda Lenovo, Intel ile kârlı bir anlaşma yaptı. Bu nedenle dizüstü bilgisayar segmenti için 2007 yılında AMD tabanlı ürün tanıtımı yapmayacağız." ifadelerine yer veriliyor.

- Avrupa Komisyonuna göre Intel, Avrupa'nın en büyük PC perakendecisi olan Media Saturn Holding'e (MSH / Media Markt) Ekim 2002 tarihinden Aralık 2007 tarihine kadar sadece Intel tabanlı bilgisayarlar satması koşuluyla ödeme yaptı. Açıklamada özet olarak MSH'nin AMD tabanlı sistemleri, Intel'den alınan ödemelerde düşüş olmaması için satmadığına yer veriliyor.

Çıplak Kısıtlamalar;

Avrupa Komisyonu tarafından ele alınan Intel'in "Çıplak Kısıtlama" uygulamaları;

- Kasım 2002 ve Mayıs 2005 tarihleri arasında Intel'in HP'ye AMD tabanlı kurumsal bilgisayarların sadece küçük ve orta ölçekli şirketlere yalnızca doğrudan dağıtım kanalıyla satılması ve HP'nin Avrupa pazarındaki AMD tabanlı ilk kurumsal bilgisayarını 6 ay geciktirmesi koşuluyla ödeme yaptığı belirtiliyor. HP'nin Eylül 2004 tarihli şirket içi elektronik postasında yönetici "AMD tabanlı ticari sistemleri herhangi bir ülkedeki herhangi bir kanalda kullanamazsın, sadece doğrudan yapılmak zorunda. Eğer bunu yaparsan, biz yakalanırsak anlaşma iptal olur ve Intel paraları gider. Risk çok yüksek." ifadesini kullanıyor.

- Intel'in Eylül 2003'den Ocak 2004'e kadar AMD tabanlı dizüstü bilgisayar lansmanını ertelemesi koşuluyla Acer'a ödeme yaptığı belirtiliyor. Eylül 2003 tarihli elektronik postada Intel yöneticisi özetle "Acer kıdemli yöneticisinden iyi haber geldi. Acer, AMD K8 tabanlı dizüstü bilgisayarını tüm dünyada ertelemeye karar verdi." ifadelerine yer veriyordu.

- Intel'in AMD tabanlı dizüstü bilgisayarlarını Haizran 2006'dan 2006 sonuna kadar ertelemesi koşuluyla Lenovo'ya da ödeme yaptığı belirtiliyor. Bu durumla ilgili olarak komisyon metninde yer alan elektronik postada, Lenovo yöneticisi "[İki Lenovo yöneticisi] akşam Intel yöneticisi ile yemeğimiz vardı (...) [...] Intel yöneticisine dizüstü bilgisayarlar için gelecek çeyrekte hangi seviyede destek alacağımızı sorduğumuzda o bize (...) söyledi. Analaşma AMD Notebook Platformunu temel alan dizüstü bilgisayar lanse etmemeye dayanıyor, Intel anlaşması AMD lansmanına izin vermiyor." ifadeleri yer alıyor.

Gizlenme;

Avrupa Komisyonu, Intel'in yaptığı anlaşmalarda koşulları gizlemeye çalıştığını belirtiyor.

- Dell ile yapılan indirim anlaşması yazılı bir düzenlemeye bağlı değildi. Yapılan çok sayıda görüşme sonunda sözlü olarak karara bağlanmıştı. Komisyon bu bağlamda Dell'in " Intel ve Dell arasında MPC (indirim) ile ilgili herhangi bir yazılı düzenleme olmadığı, indirimlerin sözlü görüşmelerle düzenlendiği" açıklamasına yer veriyor.

- Intel ve HP arasında ise yazılı bir anlaşma olduğu ancak ilgili koşulların bu anlaşmada yer almadığı belirtiliyor. Ayrıca bu bağlamda Avrupa Komisyonu HP'nin "yazılı olmayan koşulların (...) Intel ile yapılan HPA1 anlaşmasının parçası olduğu" açıklamasına yer veriyor.

- Intel ve MSH yani MediaMarkt arasında da yazılı bir anlaşma olmakla birlikte özetle bu anlaşma kapsamında da iki firma arasındaki indirim anlaşmasınıa ait koşullara yer verilmediği belirtiliyor.

AMD büyüyen tehlike;

Avrupa Komisyonu karar metninde Ekim 2004 yılında Dell'den Intel'e giden bir elektronik postaya da yer veriyor. Bu epostada Dell yöneticisi özetle "AMD'nin büyük bir tehlike olduğu, Intel'in AMD'ye karşı rekabetçi olmayan durumunu arttırdığı ve bunun Dell'in rakiplerine karşı rekabetçi olmaması sonucunu doğurduğunu" belirtiyor. Aynı postada "biz daha yavaş, daha çok ısınan ürünlere sahibiz, maliyet açısından aradaki performans farkının 1-2 yılda kapanması için umut görünmüyor" ifadelerine yer veriliyor. Komisyon ayrıca Dell'in AMD Opteron işlemcileriyle ilgi olarak zamanında "CPU genel olarak karşılaştırılabilir Intel Xeon işlemcilerinden yaklaşık (...) daha performanslı" açıklamalarıyla HP'nin AMD'nin -benzersiz bir mimariye- sahip olduğu ve pek çok görevde daha verimli olduğu ile üç yıl üst üste yılın işlemcisi olduğuna dikkat çektiği bir sunuma (2002 yılından) da yer veriyor.

Avrupa Komisyonu kararında, AMD'nin ürünlerindeki gelişimin Intel tarafından da dikkate alındığını Intel'in "AMD'nin başarılı Opteron işlemci tanıtımını gerçekleştirerek ürün sunumunu dramatik bir şekilde geliştirdiği" yönündeki açıklamasına yer verirken bir Intel epostasında yer alan "Opteron bugün gerçek bir tehdit... Opteron tabanlı bir iş istasyonu, Intel Xeon'u her durumda geride bırakıyor" açıklamasına da yine karar metninde yer veriyor.

Peki bundan sonra ne olacak ?

Avrupa Komisyon tarafından alınan bu karara karşı Intel'in de bazı yasal hakları bulunuyor. Zaten firma suçlamaları kabul etmediğini ve temyize gideceğini daha önce açıklamıştı. Intel, Avrupa Komisyonu tarafından araştırma kapsamına alınan dönemde AMD'nin pazar payını arttırdığını, Intel indirimleriyle kullanıcıların AMD'yi tercih etmemesi arasında nedensel ilişki kurulamadığı yönünde çeşitli argümanlara sahip. Yasal sürecin nasıl sonuçlanacağını zaman gösterecek ancak bu noktada Intel ve AMD'nin konuyla ilgili olarak Mayıs ayında yaptıkları açıklamaları hatırlamakta fayda var.

Intel tepe yöneticisi (CEO) Paul Otelli'nin, konuya ilişkin açıklaması;

"Intel olarak bu karara itiraz edeceğiz. Söz konusu kararın yanlış olduğuna ve çok yüksek rekabetin yaşandığı, sürekli yenilikçilik, gelişmiş ürün performansı ve aynı zamanda uygun fiyatlar gerektiren mikroişlemci pazarının gerçeklerini görmezden geldiğine inanıyoruz. Tüketiciler söz konusu durumdan hiç bir şekilde zarar görmemişlerdir. Intel temyize başvuracaktır."

"Uygulamalarımızın Avrupa Birliği kurallarına aykırı olduğunu düşünmüyoruz. Bir firma satışlarda öne geçerken diğerinin geride kalması, yalnızca iki büyük tedarikçinin bulunduğu rekabetçi bir pazarın doğal sonucudur. Komisyon’un Rekabetten Sorumlu Kurulu, bu karardaki iddiaların aksini ortaya koyan çok önemli kanıtları kabul etmemiş veya görmezden gelmiştir. Bizler, bu kanıtların, bir firmanın iyi işler yaptığında pazar tarafından ödüllendirildiğini, yapmadığında ise pazarın buna göre bir tutum sergilediğine inanıyoruz."

"Intel hiç bir zaman maliyetinin altına satış yapmamıştır. Bunun yerine, düzenli olarak yenilikçiliğe, üretime ve lider teknolojiler geliştirmeye yatırım yapmıştır. Sonuçta, yüksek miktarlarda üretim yapabilen dünyanın lider mikroişlemci üreticisi olarak, ürünlerimizin fiyatlarını düşürebiliyor, son derece rekabetçi bir pazarda rekabet edebiliyor ve tüm bu avantajları tüketicilere yansıtabiliyoruz."

"Bu konudaki belirgin bakış açımıza rağmen, temyiz sürecinde Komisyon ile birlikte uyum içinde çalışmaya devam etmeyi planlıyoruz. Son olarak, Intel’in, Avrupa’ya ve dünyaya, endüstrinin en iyi işlemcilerini daha düşük fiyatlarla sağlamak adına ürün ve teknolojilerine yatırım yapmaya devam edeceğini bir kez daha hatırlatmak isterim."

Avrupa Komisyonu kararına yönelik AMD'nin açıklaması;

"Bugünkü karar, gerçek anlamda rekabetçi bir pazar oluşturmaya yönelik önemli bir adım," diyen AMD CEO'su Dirk Meyer, şöyle devam etti: "AMD, teknolojide yenilikçiliğin sürekli lideri olarak, Intel'in hakimiyetindeki bir dünyadan, tüketicilerin yönetimindeki bir dünyaya geçişi sabırsızlıkla beklemektedir."

AMD Hukuk Müşaviri Tom McCoy ise şunları söyledi: "Avrupa Komisyonu, kapsamlı bir soruşturmadan sonra tek bir karara vardı: Intel yasaları çiğnemiş, tüketiciler zarar görmüştür. Bu kararla, sektörümüz Intel’in tekelciliğiyle şişirdiği fiyatların aşağı çekilmesiyle yarar görürken, Avrupa tüketicileri de daha çok seçenek, değer ve yenilikten yarar sağlayacaktır."

Bu haberimizde Avrupa Komisyonu'nun Intel kararındaki temel detayları özetlemeye çalıştık. Kararla ilgili tüm detaylara buradan ulaşabilirsiniz.