Çin, ABD ve Nvidia’nın AI çipi hakimiyetine nasıl meydan okuyor?

Geçtiğimiz ay ABD merkezli yapay zeka çip devi Nvidia’nın CEO’su Jensen Huang, Çin’in çip geliştirme konusunda ABD’nin ensesinde olduğunu söylemişti. Peki Çin, bu iddialı durumunu nasıl başarıyor ve gerçekten de üst düzey çiplere olan bağlılığını kırabilir mi?

BBC’nin haberine göre 2024’te Çinli girişim DeepSeek, OpenAI’ın ChatGPT’sine rakip bir modelle teknoloji dünyasında büyük yankı uyandırmıştı. Şirket, yapay zeka modelini daha az maliyetle ve daha az yüksek performanslı çiple geliştirdiğini açıklamış, bu hamle geçici olarak Nvidia’nın piyasa değerinde düşüşe yol açmıştı.

AI çiplerinde hedef Nvidia

Bu ivme, Çin’in teknoloji sektöründe hız kesmeden devam ediyor. Bu yıl bazı büyük Çinli teknoloji şirketleri, yerel firmalara hizmet verecek ileri düzey çip üreticisi olma hedeflerini açıkça dile getirdi. Eylül ayında Çin devlet medyası, Alibaba’nın yeni çipinin Nvidia H20 çipleriyle benzer performans sergilerken daha az enerji tükettiğini duyurdu. Bilindiği üzere H20, Nvidia’nın kısıtlamalar altında Çin’e satabildiği en güçlü AI çözümü. Ama B200 gibi alternatiflerine göre önemli oranda kırpılmış durumda.

Öte yandan geçtiğimiz günlerde Huawei, şimdiye kadarki en güçlü çiplerini tanıtırken, Nvidia’nın yapay zeka pazarındaki hakimiyetine karşı üç yıllık bir plan açıkladı. Şirket, tasarım ve yazılımlarını Çin içinde herkese sunarak firmaları ABD ürünlerine olan bağımlılıktan uzaklaştırmayı hedefliyor.

Diğer Çinli çip üreticileri de büyük firmalarla önemli anlaşmalar imzaladı. Örneğin, MetaX, Çin devletine ait telekom operatörü China Unicom için ileri düzey çipler sağlıyor. Nvidia’ya olası bir rakip olarak gösterilen bir diğer firma ise Cambricon Technologies. Şirketin Şanghay borsasında işlem gören hisseleri, son üç ayda iki katından fazla değer kazandı. Bu durum, yatırımcıların Çinli firmaların yüksek performanslı yerli çip kullanımını teşvik eden hükümet politikalarından faydalanacağını düşündüğünü gösteriyor.

Yukarıdaki firmaların hiçbiri doğrudan çip üretimi yapmıyor. Huawei dahil olmak üzere diğerleri sadece çip tasarımı üzerinde çalışıyor. Tasarım kadar üretim teknolojisi de oldukça önemli. Nvidia ve AMD’nin AI çipleri TSMC, yani dünyanın en büyük yarı iletken üreticisinin tesislerinde üretiliyor. TSMC, hem kendi Batılı rakiplerinden hem de Çinli çip üreticilerden ilerde. Ancak Çin, bu alanda da iddialı. Zira Çinli üretici SMIC’in ülkenin ilk ilk DUV (derin ultraviyole) litografi makinesini test etmeye başladığı bildirildi. Bu, halen TSMC’nin gerisinde ancak gelişmiş çiplerin Çin topraklarında üretilmesi için hayati bir adım.

Nvidia yetkilileri, BBC’ye yaptığı açıklamada, Çinli çip firmalarının ilerlemesini doğrularken, müşterilerin en iyi teknoloji yığını için seçim yapacağını vurguladı ve “Dünyanın her yerindeki ana akım geliştiricilerin güvenini ve desteğini kazanmak için çalışmaya devam edeceğiz” dedi.

Çin ve Çinli şirketler iddialı, Nvidia CEO’su ise oldukça radikal açıklamalar yapıyor olsa da bazı uzmanlar temkinli olmaya devam ediyor. Bilgisayar bilimci Jawad Haj-Yahya, Çin çiplerinin tahmine dayalı yapay zekada ABD ile benzer performans sergilediğini ancak karmaşık analitik işlemlerde geri kaldığını ifade etti. Haj-Yahya’ya göre iki ülke arasındaki makas farkı kesinlikle daralıyor olsa da kısa vadede kapanacak gibi görünmüyor.

Nvidia CEO’su Huang, Eylül ayında yaptığı açıklamada Çin’in teknoloji sektörünün güçlü yönlerini, çalışkan ve geniş yetenek havuzu, yoğun iç rekabet ve çip üretimindeki ilerleme olarak sıraladı. Huang, ABD’nin bu rekabette “hayatta kalmak için yarışması gerektiğini” vurguladı.

Her alanda kalkınma hedefi

Çin, uzun süredir teknoloji alanında küresel lider olmayı, Batı’ya olan bağımlılığını azaltmak için stratejik bir hedef olarak belirlemiş durumda. Başkan Xi Jinping, “yüksek kaliteli kalkınma” hedefi kapsamında yenilenebilir enerjiden yapay zekaya kadar birçok sektöre onlarca, hatta yüzlerce milyarlar dolar yatırmıştı. ABD ile süregelen ticaret savaşı, bu misyonu daha da acil hale getirdi. Xi, Çin’in kimsenin hediyesine bağımlı olmayacağı bir geleceği taahhüt ediyor.

Bir diğer ve daha önemli olan unsur ise sektörde herkesin sadece “ortak bir hedefe” odaklanması. Bu, ortak hedefe ulaşmayı hızlandırabilir ancak aynı zamanda çığır açan fikirlerin önünü tıkayabilir.

Uzmanlar, Çin’in halen en güçlü çiplerde ABD’ye bağımlı olduğunu kabul ediyor. Çin’in ileri düzey projeler için ABD teknolojisine erişmesi gerektiği ve karmaşık AI sistemlerini eğitmek için Amerikan çiplerinin “ham performans”ına ihtiyaç duyduğu belirtiliyor. ABD’nin yüksek performanslı Nvidia çiplerine erişimi engelleme sebebi de bu. Ancak uzmanlar, Çin’in 5 yıl içinde bu bağımlılığı azaltabilecek seviyeye gelebileceğini öngörüyor.