Bilim kurgu filmleri gerçek oluyor: İnsan zihnini okuyan yapay zeka yolunda ilk adım!

Bilim kurgu filmlerinde görmeye alışık olduğumuz, insanların düşüncelerini okuyabilen yapay zeka teknolojisi henüz gerçek dünyada mevcut değil ancak kullanıcı alışkanlıklarını takip ederek kullanıcıların yapacağı şeyleri önceden sunan yapay zeka uygulamaları hayatımıza girmiş durumda. Toronto Scarborough Üniversitesi'ndeki araştırmacılar ise bilim kurgu filmlerimi gerçeğe çevirecek çığır açıcı bir adım attı. Araştırmacılar insanların beyin aktivitesini takip ederek beynin imgelediği şeyleri görsele dökmenin yolunu keşfetti.

Zihinsel algıları yakalıyor

Yardımcı Doçent Doktor Adrian Nestor ve öğretim görevlisi Dan Nemrodov'un öncülüğündeki ekip, insanların beyin aktivitesini analiz eden ve beynin üç boyutlu haritasını oluşturarak beynin o esnada algıladığı şeyin ne olduğunu tahmin edebilen bir yapay zeka geliştirmek için kolları sıvadı. ''Bir şeyi gördüğümüzde beynimiz o şeyin zihindeki etkisini oluşturan zihinsel bir algı yaratıyor.'' diyen Nemrodov bu süreç boyunca beyinde neler olup bittiğini görmek için beyindeki aktiviteleri izleme yöntemi olan EEG(elektroensefalografi)'den faydalandıklarını açıkladı. Böylece ekip Nemrodov'un ifadesiyle zihinsel algıyı yakalamayı başarmıştı.

Tabi çalışma esnasında çalışmacıların beyin aktivitesi izlenmeden önce yapay sinir ağlarının eğitilmesi gerekiyordu. Bunun için beynin üç boyutlu haritalarının ve insan yüzlerine ait çok sayıda fotoğrafın yer aldığı bir veri tabanını kullanan araştırmacılar EEG sonuçlarında görünen beyin aktivitelerinin ne tür zihinsel algılar yaratacağını yapay zekaya öğretti. Araştırmacılara göre beyin aktivitelerini yakalamak için manyetik rezonans görüntüleme de kullanılabilirdi ancak EEG'nin bu konudaki hızı zihinsel algıları görsele dökme konusunda çok daha başarılı sonuçlar veriyor.

Yapay sinir ağları eğitildikten sonra yapay zekayı test etmek isteyen ekip EEG ekipmanlarına bağlanan katılımcılara bilgisayar ekranında insan yüzleri gösterdi. Bu esnada katılımcıların beyin aktiviteleri EEG aracılığıyla kayıt altına alınırken her bir yüz fotoğrafı karşısında katılımcıların beyninde ne tür imgeler oluşturduğu araştırıldı. Daha sonra EEG sonuçlarını yapay zekaya veren ekip, yapay zekanın EEG sonuçlarına bakarak katılımcının ne gördüğünü, beyin aktivitelerinin neye karşı şekillendiği tahmin etmesini istedi. Yapay zeka da beyin aktivetilerini inceleyerek insan yüzlerine ait görseller oluşturdu.

Yukarıda gördüğünüz görsellerden sol kısımdakiler bilgisayar ekranında katılımcılara gösterilen yüz ifadeleri. Sağ kısımdakiler ise yapay zekanın beyin aktivitelerini analiz ederek oluşturduğu tahmini görseller. Görsellerden de görüleceği üzere yapay zeka katılımcıların beyninde olan biteni oldukça başarılı bir şekilde analiz etti ve katılımcılara gösterilen yüz ifadelerine benzer görseller oluşturmayı başardı. Üstelik her bir görseli oluşturmak sadece 170 milisaniye(0.17 saniye) sürdü.

Daha çok teste ihtiyaç var

Araştırmacıların ulaştığı sonuçlar heyecan verici olsa da ekip henüz yolun başında olduklarını ve çok sayıda test yapmaları gerektiğini düşünüyor. Bununla birlikte EEG ekipmanlarının ucuz ve taşınabilir olması yakın dönemde yapay zekanın çok daha fazla test ile daha başarılı görseller oluşturabileceğini işaret ediyor. Aslında bilim kurgu filmlerindeki zihin okuma teknolojisinin ilk adımı olarak adlandırabileceğimiz yapay zekanın potansiyel kullanım alanları da araştırmacılar tarafından belirlenmiş durumda.

Ekip bu teknolojinin ilk olarak sözlü iletişim kuramayan insanlar tarafından kullanılabileceğini belirtiyor. Böylece kişilerin kendilerini ifade edemedikleri anlarda, o esnada EEG ekipmanlarına bağlı olmaları halinde, neyi belirtmek istedikleri yapay zeka tarafından çizilebilir. Öte yandan kriminal vakalarda mağdurun ya da tanıkların ifadesi ile suçlunun robot resminin çizilmesi yerine beyin aktiviteleri ile doğrudan suçlunun görselinin oluşturulması mümkün olabilir. Tabi ikinci senaryo için kişilerin EEG ekipmanlarına bağlı olmalarının yanı sıra yasaların da buna izin vermesi gerekiyor.

Yapay zekanın geliştirilmesi halinde ise ortaya çok daha ilginç kullanım senaryoları çıkabilir. Örneğin taşınabilir EEG'ler ya da bu iş için özel olarak geliştirilen bir cihaz aracılığıyla sürekli olarak beyin aktivitelerinin takip edilmesi halinde kişiler hatırlamakta zorlandıkları şeyi hatırlamak için sadece beyin aktivite geçmişlerini yapay zekaya verebilir. Böyle bir durumda hafızanın beyin aktivitelerini takip eden bir cihazda toplanması da söz konusu olabilir.

Görüleceği üzere teknolojinin önü açık ve kullanım alanlarının bir sınırı yok ancak ekip yine de ihtiyatlı davranmaktan yana. Araştırmacılar şimdi geliştirdikleri yapay zekayı daha kullanışlı hale getirmenin yollarını arıyor.