Teknoloji Çöplükleri - Çin (yeni bölüm) - 2

Yorumlar

Ekrem71

Teknoloji Editörü

Teknoloji Çöplükleri - Çin (yeni bölüm) - 2

Dünyanın en büyük elektronik atık geri dönüşüm alanı olarak ün kazanan Çin'in Guiyu şehrini mercek altına almaya devam ediyoruz. Dünyada elektronik atık oranı arttıkça geri dönüşüm alanının daha da büyüyeceğini anladığımız Guiyu şehri oran olarak da dikkat çekiyor.

Birleşmiş Milletler'in raporlarına göre 2014 yılında dünyada 41.8 milyon ton elektronik atık büyüklüğüne ulaşıldı. Bu tarihi bir rekora işaret ediyor. Bu rakam içerisinde 12.8 milyon ton elektrikli süpürge, mikrodalga gibi küçük ekipmanlara, 11.8 milyon ton bulaşık makinesi, çamaşır makinesi gibi büyük ekipmanlara, 7 milyon ton iklimlendirme cihazlarına ve 3 milyon ton da bilgisayar ekipmanlarına ait.

Elektronik atık üretimi konusunda ABD 7.2 milyon ton ile ilk sırada. Çin ise 6.1 milyon ton ile ikinci sırada. Bu iki ülke dünyadaki elektronik atık yığınının neredeyse yüzde 30'unu üretiyor. Eğer tüm bu atıklar geri döndürülebilirse ekonomiye 52 milyar dolar kazandırılması sözkonusu. Ancak dünya çapında bu atıkların altıda birinin geri dönüştürülebildiği belirtiliyor.

İşte dünyadaki bu artan elektronik atık yığını Guiyu şehrinin gelişimini de doğrudan etkiliyor. 2005 yılında şehirde 60 000 işçi bulunuyordu ve günde 100 kamyon dolusu atık geri dönüşüm merkezlerine boşaltılıyordu. Şimdi ise şehrin nüfusu 150 bin ve yaklaşık 100 bin kişinin atık ayrıştırma işi ile uğraştığı tahmin ediliyor. Şehirdeki geri dönüşüm merkezi sayısı ise 5000 civarında.

Geri dönüşüm merkezi derken elbette modern dönüşüm tesislerinden bahsetmiyoruz. Guiyu şehrinin sakinleri yeri geliyor arsasına bir çadır kurarak ayrıştırmaya başlıyor, yeri geliyor kendi evinin bahçesini bu iş için ayırıyor. Zaten çevre felaketi de bu noktadan başlıyor.

Günde yaklaşık 500 irili ufaklı araç elektronik atıkları şehre getirerek bu atölyelere boşaltıyor. Zaman zaman insan boyunu kat kat aşan bu atık yığınlarının bir kısmının şehrin içinden geçen nehire döküldüğü bile oluyor. Tabi büyük yığınlarla uğraşan insanlar bu küçük kayba dönüp bakmıyor bile.

Şehre getirilen elektronik atıkları saymak gerekirse; bilgisayar, monitör, cd sürücü, hard disk, cep telefonu, faks makinesi, klavye, fare, televizyon kumandası, beyaz eşya gibi elektronik cihaz olarak aklınıza ne gelirse.

Son derece ilkel bu atölyelerde işçiler elektronik cihazları açarak içerisinde değerli metalleri ve yeniden kullanılabilecek bileşenleri ayrıştırmaya çalışıyor. Bunlar arasında altın, gümüş, bakır gibi metallar ve yazıcı mürekkebi gibi bileşenler yer alıyor.

İşçiler genelde elleriyle cihazları parçalıyor. Lehimli olan metalleri ayırabilmek için ise devre kartları, kablo ve plastikler yakılıyor. Altını mikroişlemcilerden ayrıştırmak için ise nehir kenarlarındaki çok tehlikeli asit banyolarında yıkanıyor.

Bu işlemlerde ortaya çıkan duman şehri adeta nefes alamaz hale getirirken, ayrıştırma işlemlerinden ortaya çıkan kurşun, krom gibi ağır metaller ise toprağa karışıyor ve nehre dökülüyor. Nehir artık tamamen zehirli bir sıvı bileşimi haline gelirken, toprağa karışan kurşun ise yakın civarda çıkarılan yer altı sularına kadar tesir ediyor.

Basel Konvansiyonu tarafından yapılan ölçümlerde nehirdeki kurşun seviyesinin Avrupa'nın belirlediği tehlike sınırının iki kat üzerinde olduğu görülmüş. Ayrıca şehrin çocuklarının kanlarındaki kurşun oranı da yakındaki başka bir şehirdeki çocuklara oranla yüzde 54 daha fazla. Bunun sonucunda şehirdeki çocukların yüzde 80'i kurşun zehirlenmesinden etkileniyor. Zehirli hava, su ve toprak çocukların yanında elbette büyükleri de etkiliyor.

Peki bu kadar çekilen çile neyin karşılığında ? Onun cevabı da şehir sakinlerinin cebine giren parada yatıyor. Yaşı ne olursa olsun geri dönüşüm işleri ile uğraşan insanların kazancı günlük 1.5$ civarında. Evet yanlış okumadınız. Aylık 45$ civarında bir gelir demek olan bu rakam halk tarafından uğruna ölümü göze almaya değer görülüyor. Elbette bir ailede birkaç kişi bu işle uğraştığı için eve giren toplam para 200$-300$ civarında oluyor. Ülkede satılan bir iPhone modelinin 550$'dan başladığını düşünürsek bir karşılaştırma yapma imkanımız olur.

Bu derece zehirlenen şehir için yerel yönetim çeşitli tedbirler almaya çalışıyor. Örneğin artık atölyelerde yakarak plastik parçaları eritmek ve asit çözeltisi kullanmak yasak. Bu sayede şehirde 800 civarında kömür yakıtlı ocak kapatılmış. Şehrin bitki büyümeyen kirli havası da yaşanabilir seviye olan Seviye 2'ye gerilemiş.

Elbette bu yeterli değil. Şehrin bir zamanlardaki yeşil ve yaşanabilir görüntüsüne dönmesi gerekir. Ancak ülkedeki işsizlik sorunu, düşük gelir düzeyi gibi sebepler insanların artık herşeye razı olmasına neden oluyor. Bu da çevre felaketlerini ikinci plana atıyor. Yeni bir Teknoloji Çöplükleri bölümünde görüşmek üzere...