WLTP karma menzil nedir, TEH ve TEL arasındaki fark ne?

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

WLTP karma menzil nedir, TEH ve TEL arasındaki fark ne? — Elektrikli araçların **menzil** ve enerji tüketimi değerlerini anlamak, hem satın alma kararları hem de günlük kullanım için kritik öneme sahip. Bu noktada **WLTP** (Worldwide Harmonized Light Vehicles Test Procedure) devreye giriyor. WLTP, araçların yakıt ekonomisi, emisyon değerleri ve elektrikli araç menzillerini standart bir test üzerinden öngörmeyi sağlayan küresel bir sistem. Ancak bu öngörü, otomotiv devlerinin pazarlama argümanı haline dönmüş durumda. Gelin WLTP’nin detaylarına, aynı araçta iki farklı değer veren **TEH ve TEL** detayına ve diğer menzil standartlarına bakalım.

WLTP Nedir?

WLTP (Worldwide Harmonised Light Vehicle Test Procedure), araçların yakıt tüketimi, emisyon ve elektrikli araç menzillerini standart bir test döngüsü üzerinden ölçen küresel bir sistemdir. Bu test, farklı hız ve sürüş koşullarını simüle ederek araçların gerçekçi bir menzil ve enerji tüketimi tahmini sunmayı amaçlar.

WLTP menzil hesaplaması nasıl yapılıyor?

WLTP menzili, bir elektrikli aracın tek şarjla kat edebileceği maksimum mesafeyi gösteriyor. Hesaplama, WLTP test döngüsünün (WLTC) iki kez çalıştırılması ve bataryanın kullanılabilir kapasitesinden enerji tüketiminin ölçülmesiyle yapılıyor:

Menzil = Kullanılabilir batarya enerjisi ÷ Bataryadan çekilen enerji tüketimi

Birkaç üretici ayrıca “şehir içi menzil” değerini de paylaşıyor. Bu değer, yalnızca düşük ve orta hız fazlarının kullanıldığı WLTP test döngüsü üzerinden hesaplanıyor ve pratikte, sürekli 60 km/s altında seyreden sürücüler için geçerli.

Buna karşılık, WLTP karma menzil, düşük ve yüksek hız fazlarının tamamını kapsayan bir hesaplama. Yani şehir ve otoyol sürüşünü birleştiriyor ve genellikle üreticilerin ilan ettiği menzil bu değer oluyor.

WLTP test döngüsü nasıl işliyor?

WLTP test döngüsü 30 dakikalık, kontrollü bir hız ve dur-kalk süreci ile yürütülüyor. Test, 23°C ortam sıcaklığında yapılıyor ve dört fazdan oluşuyor ve ortalama hız 46,5 km/s.

Faz	Maks Hız (km/s)	Ortalama Hız (km/s)	Süre
Düşük	56,5	25,7	9:49
Orta	76,6	44,5	7:13
Yüksek	97,4	60,8	7:35
Çok Yüksek	131,3	94	5:23

Tüketim ve verimlilik farkı

WLTP, araçların şebekeden çektiği elektrik üzerinden enerji tüketimini ölçüyor ve bunu Wh/km cinsinden ifade ediyor. Bu, sürücülere farklı araçları karşılaştırmak için standart bir referans sunuyor. Öte yandan, araç göstergelerinde gördüğümüz tüketim verileri, bataryadaki depolanmış enerjiye göre hesaplanıyor ve şarj kayıplarını içermiyor.

Şarj sırasında kaybolan elektrik genellikle yüzde 7-12 arasında değişiyor; soğuk havalarda bu oran artabiliyor. Bazı araçlarda batarya ısıtma veya soğutma sistemleri de ekstra enerji tüketiyor. Bu nedenle göstergedeki değerler ile WLTP değerleri farklı olabiliyor.

Gerçek dünya menzili sorunu

Bir diğer sorun ve aldatmaca: WLTP TEH ve TEL nedir?

WLTP karma menzil değerlerinde bazen TEH (Vehicle H / Test Energy High) ve TEL (Vehicle L / Test Energy Low) ifadeleri görülebiliyor. Buradaki “yüksek” ve “düşük”, test döngüsünün hız fazlarıyla ilgili değil, aracın trim ve donanım konfigürasyonuyla alakalı.

Örneğin, 2025 VW ID.7 Pro Tourer modelinde 19” ve 20” jant seçenekleri bulunuyor. Küçük jantlı model (TEL) 600 km menzil sunarken, büyük jantlı model (TEH) 583 km ile sınırlı kalıyor. Ek olarak, ısı pompası veya ekstra iç donanım gibi opsiyonlar da menzili düşürebiliyor.

Bazı araçlarda aradaki küçük, bazılarında ise fark oldukça büyük de olabiliyor. Örneğin:

Tesla Model Y Long range AWD

TEL: 589 km
TEH: 568 km

BMW iX3 50 xDrive

TEL: 805 km
TEH: 679 km

Süreç aracı pazarlamaya geldiğinde ise üreticiler WLTP karma menzil verilerini en düşük donanımlı modele göre veriyor. Haliyle menzil çok daha yüksek görünüyor. Tanıtımda aynı zamanda en yüksek donanımlı versiyon öne çıkarılıyor.

EPA ve CLTC

Öte yandan WLTP alternatifsiz değil. ABD (EPA) ve Çin (CLTC), WLTP’den farklı test prosedürleri kullanıyor.

CLTC vs. WLTP

Çin’in hafif araçlar için geliştirdiği CLTC (China Light-Duty Vehicle Test Cycle), WLTP’ye göre daha iyimser değerler sunuyor. Sadece 3 faz içeriyor ve WLTP’deki “Çok Yüksek” fazı bulunmuyor. CLTC'den WLTP'ye dönüşüm faktörü 0,82 olarak kullanılıyor. Bu bağlamda CLTC değeri 510 km olan BYD Atto 3’ün WLTP değeri 420 km oluyor.

EPA vs. WLTP

ABD Çevre Koruma Ajansı’nın EPA testi, bir kısa ve yüksek hızlı otoyol testi (HWFET) ile şehir sürüş döngüsünü (UDDS) birleştiriyor. Elde edilen değer daha gerçekçi bir menzil için 0,7 ile çarpılıyor. EPA'nın WLTP dönüşüm faktörü ise 1,16. Örneğin, Volkswagen ID.4 Pro (2023) modelinin EPA menzili 275 mil (442km) olurken WLTP menzili 519 km oluyor. Çoğunlukla EPA’nın “gerçek dünya” koşullarına daha yakın bir menzil değeri sunduğu belirtiliyor.

Kaynakça https://evdb.nz/wltp https://ev-range-standard-converter.web.app/