Güney Kore, yapay zeka yasası uygulamaya koyan ilk ülke olacak

Erdem Çınar

Film ve Dizi Editörü

Güney Kore, yapay zeka düzenlemelerini fiilen uygulayan ilk ülke olacak — Son yıllarda yapay zekâ teknolojileri baş döndürücü bir hızla gelişirken, bu alandaki düzenleme eksikliği de giderek daha fazla tartışma konusu hâline geliyor. Bugün ChatGPT, Gemini ve benzeri üretken yapay zekâ sistemleri milyonlarca kullanıcıya ulaşmış olsa da bu sistemlerin nasıl geliştirildiği, hangi verilerle eğitildiği ve hangi alanlarda nasıl kullanılabileceği konusunda ülkeler hâlâ net çerçeveler çizebilmiş değil. Bu alanda önemli adımlar atacak gibi görünen Avrupa Birliği, daha sonra çark ederek yapay zekaya yönelik düzenlemesini bir yıl sonraya erteledi. Diğer yandan **ABD**'de ise Trump yönetimi yapay zekâ şirketlerine mümkün olduğunca alan açmaya öncelik veriyor. Hatta bunun için, eyalet yönetimlerinin yapay zekâya yönelik yaptırım uygulamasını kısıtlayan bir yasa bile çıkarıldı. Bu yüzden **şu anda yapay zekâ alanında kontrolsüz bir büyüme yaşanıyor.**

Güney Kore, Kapsamlı Yapay Zekâ Yasasını 2026’da Yürürlüğe Alacak

Yapay zekanın bu kontrolsüz büyümesinden sorumlu olan ABD ve Çin gibi ülkeler şimdilik kuralsızca ilerliyor olsa da bu durumdan etkilenecek ülkeler reaksiyon almaya başlıyor. Bu konuda ilklere imza atan ülke ise Güney Kore oldu. Güney Kore, 22 Ocak 2026 itibarıyla Ulusal Yapay Zekâ Çerçeve Yasası’nı yürürlüğe sokarak, kapsamlı yapay zekâ düzenlemelerini fiilen uygulayan ilk ülke olmaya hazırlanıyor.

Yeni yasa; ulusal bir yapay zekâ komitesinin kurulmasını, üç yıllık temel bir yapay zekâ strateji planının hazırlanmasını ve belirli yapay zekâ sistemleri için hem güvenlik hem de şeffaflık yükümlülüklerinin getirilmesini zorunlu kılıyor. Düzenleme, risk temelli bir yaklaşım benimsiyor ve özellikle sağlık, eğitim ve kamu hizmetleri gibi kritik alanlarda kullanılan “yüksek etkili” yapay zekâ sistemlerine çok daha sıkı kurallar getiriyor.

Güney Kore'de uygulamaya konacak olan bu yasa türünün ilk örneği olduğu için, tam kapsamı ve nasıl uygulanacağı konusunda ciddi soru işaretleri bulunuyor. Nitekim şu anda Güney Kore'de faaliyet gösteren teknoloji ve yapay zeka şirketleri de bu konuda nasıl pozisyon alacaklarını belirlemeye çalışıyor. Sektör temsilcileri, yeni kurallar nedeniyle bazı yapay zekâ hizmetlerinin 22 Ocak’tan sonra ani şekilde değiştirilmek ya da tamamen durdurulmak zorunda kalabileceğinden endişe duyuyor. Yasa hazırlanırken bazı konularda net çerçevelerin çizilmemiş olması, şimdi nelerin yasaya takılıp, nelere izin verileceği konusunda bir belirsizlik yaratıyor.

Yapay Zekâ ile Üretilen İçeriklere Filigran Zorunluluğu Getiriliyor

Bu yeni yasanın en dikkat çekici yanlarından biri, yapay zekâ tarafından üretilen içeriklere zorunlu filigran (watermark) eklenmesini öngören düzenleme. Güney Kore yönetimi bu uygulamayla deepfake içeriklerin ve dezenformasyonun önüne geçmeyi hedefliyor. Güney Kore Bilim ve BİT Bakanlığı, düzenlemenin ülkenin uzun vadeli hedefleri açısından kritik olduğunu savunuyor. Ancak en azından ilk aşamada şirketlere belli esneklikler sağlanacak. Bakanlık, idari para cezalarının uygulanması için en az bir yıllık geçiş süresi tanınacağını açıklayarak şirketlere ek zaman sağlanacağını duyurdu.

Güney Kore'nin Ocak ayında yürürlüğe koyacağı bu yapay zeka yasası, diğer ülkeler için de emsal teşkil edebilir. Yapay zekanın giderek daha büyük bir role büründüğü günümüzde, bu teknolojiyi tamamen kontrolsüz bir şekilde bırakmak, ülkelerin ulusal güvenliği açısından da pek akıllıca görünmüyor.