ABD’li girişimden şişe şeklinde “uygun fiyatlı” füzyon reaktörü

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

ABD’li girişimden şişe şeklinde “uygun fiyatlı” füzyon reaktörü — ABD’nin Wisconsin Üniversitesi’nden doğan Realta Fusion, nükleer füzyon enerjisi yarışında dikkat çeken yeni bir oyuncu olarak sahneye çıkıyor. Girişim, özgün “şişe şeklindeki” reaktör tasarımı ve alışılmadık **manyetik ayna** teknolojisiyle, geleceğin enerji kaynağını gerçeğe dönüştürmeyi hedefliyor. Şirket, kısa süre önce tamamladığı 36 milyon dolarlık Seri A yatırım turuyla, **2026’ya kadar bir prototip** reaktör inşa etmeyi planlıyor.

Yıldızlardaki gücü şişede saklamak

Füzyon enerjisi, hafif atom çekirdeklerinin birleşerek daha ağır çekirdekler oluşturduğu ve bu süreçte muazzam miktarda enerjinin açığa çıktığı bir nükleer tepkimedir. En bilinen örneği, hidrojenin helyuma dönüşmesidir. Bu reaksiyon, Güneş’in de dahil olduğu yıldızların temel enerji kaynağı.

Realta Fusion, bu zorluğa farklı bir yaklaşımla karşılık veriyor. Şirketin geliştirdiği reaktör, uzunlamasına bir şişeyi andıran yapısıyla dikkat çekiyor. Bu tasarımda plazma —iyonlar ve serbest elektronlardan oluşan aşırı ısıtılmış gaz benzeri madde— güçlü mıknatıslarla reaktörün merkezine doğru sıkıştırılıyor. “Manyetik ayna” adı verilen yöntem sayesinde, nispeten daha zayıf mıknatıslarla plazma yeterince uzun süre sabit tutulabiliyor ve böylece füzyon reaksiyonları gerçekleşebiliyor.

Bu tasarım, hem enerji verimliliğini artırma potansiyeli taşıyor hem de maliyetleri düşürmeyi hedefliyor. Çünkü reaktörün merkezinde nispeten daha güçsüz mıknatıslar görev alıyor. Şirket, başlangıçta megavat saat başına 100 dolarlık bir üretim maliyetine ulaşmayı, ardından bu değeri 40 dolara kadar indirmeyi amaçlıyor. Bu hedef, füzyon enerjisini doğal gaz santralleriyle maliyet açısından rekabetçi hâle getiriyor -tabi firma tasarımlarını gerçeğe dönüştürürse.

Zaman ve para meselesi

Günümüzde yaklaşık 50 girişim şirketi füzyon enerjisini ticarileştirmek için yarışıyor. Ancak çoğu girişim, ticarî başarıdan önce finansal kaynaklarını tüketme riskiyle karşı karşıya. Realta, 36 milyon dolarlık yatırım turuyla bu riskin ötesine geçmeyi başardı. Realta, iki yıl önceki ilk yatırım turundan bu yana sadece mıknatıs sistemini başarıyla kurmakla kalmadı, aynı zamanda plazmanın manyetik olarak hapsedilmesinde rekor kırarak teknolojisinin temelini sağlamlaştırdı. Realta’nın bir sonraki hedefi, “Anvil” adını verdikleri prototip füzyon reaktörünü inşa etmek. Bu amaçla ikinci aşama yatırım (Seri B) için hazırlıklar şimdiden başlamış durumda.