Karbon yakalama şirketi kendi emisyonunu bile karşılayamıyor

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Karbon yakalama şirketi kendi emisyonunu bile karşılayamıyor — **Karbon yakalama** teknolojileri, iklim krizine çözüm bulmak için umut vadeden bir alan olarak yıllardır dikkat çekiyor. Ancak bu alandaki öncü şirketlerden biri olan İsviçre merkezli **Climeworks**, İzlanda’daki faaliyetleriyle ciddi soru işaretleri doğurdu. Şirket, kendi karbon ayak izini bile dengeleyememesiyle eleştirilerin hedefinde. Karbon yakalama ise son dönemde ciddi şekilde eleştirilen ve “**aldatmaca**” olarak ifade edilen bir teknoloji olma yolunda ilerliyor.

Rakamlarla gerçekler çelişiyor

Climeworks, 2021 yılında İzlanda’nın güneyinde faaliyete geçen Orca adlı karbon yakalama tesisiyle yıllık 4.000 ton CO₂ yakalayabileceğini iddia etmişti. Ancak bağımsız doğrulama şirketi Puro.Earth ve Climeworks’ün mali kayıtlarına göre bugüne kadar sadece 2.400 karbon birimi yakalanabildi. Şirketin iddia ettiği kapasitenin beşte biri bile karşılanamadı.

Climeworks, kendi karbon muhasebesini şeffaf şekilde yayınlıyor. Şirket, 2022 yılında 1.079 ton, 2023 yılında ise 1.700 ton CO₂ emisyonu üretti. Buna karşın, aynı yıl yalnızca 876 ton CO₂ yakalanabildi. Yani Climeworks, kendi karbon ayak izini dahi dengeleyemeyen bir karbon yakalama şirketi konumunda. Şirketin İzlanda’da bir yıl içinde yakalayabildiği maksimum CO₂ miktarı ise 1.000 ton.

Climeworks’ün İzlanda ofisi, neden karbon yakalamanın bu kadar düşük kaldığı ya da karbon kredisi satın alan tüketicilerin vaat edilen dengeleme hizmetlerine ne zaman ulaşabileceği konusunda net bilgi veremiyor.

Büyük hedefler, zayıf sonuçlar

2009 yılında kurulan Climeworks'ün kurucuları, 2017 yılında verdikleri bir röportajda 2025 yılına kadar küresel karbon emisyonlarının yüzde 1’ini yakalamayı hedeflediklerini söylemişti. Bu, yaklaşık 400 milyon ton CO₂ anlamına geliyor. Ancak şirketin bugüne kadar yakaladığı toplam CO₂ miktarı sadece 2.400 ton.

Climeworks’ün tesislerinde yakalanan karbon ise yer altına enjekte ediliyor. Sonrasında, Climeworks bu yakalanan karbonlar için şirketlere veya bireylere karbon kredisi satıyor. Ancak süreç oldukça enerji yoğun. Climeworks CEO’su Jan Wurzbacher, Nikkei’ye verdiği bir röportajda, Mammoth tesisinde bir ton CO₂ yakalamak için 5.000 ila 6.000 kilovat-saat enerji gerektiğini itiraf etti. Bu oranla, yalnızca İzlanda'nın yıllık 12,4 milyon tonluk emisyonunu dengelemek için 72 teravat-saat enerji gerekiyor. İzlanda’nın toplam enerji üretimi ise yalnızca 20 teravat-saat seviyesinde...

Climeworks, yalnızca bugüne kadar yakalanan karbonlar için değil, gelecekte yakalanması planlanan karbonlar için de kredi satışı yapmış durumda. Şirket, Mammoth tesisinin önümüzdeki 25 yılda yakalayacağı karbon kredilerinin üçte birini şimdiden sattı. Abonelik sistemine dahil olan yaklaşık 21.000 kişi, her ay düzenli ödeme yaparak karbon kredisi bekliyor. Ancak mevcut hızla bu kredilerin altı yıl içinde teslim edilmesi zor görünüyor. Daha kötüsü, mevcut performansla bu sürenin on yıllara yayılabileceği ifade ediliyor.

Bu yılın başlarında yayınladığımız bir haberimizde karbon yakalama konusunda yapılan bir araştırmaya yer vermiştik. Orada araştırmacılar, karbon yakalama teknolojisinin sadece etkisiz değil, aynı zamanda yararlı olmaktan ziyade daha zararlı bir çözüm olduğunu, “tongaya düşülmemesi” gerektiğini söylemişlerdi.