Füzyon enerjisinde tarihi başarı: 8,6 MJ enerji elde edildi

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

Füzyon enerjisinde tarihi başarı: 8,6 MJ enerji elde edildi — Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan **Ulusal Ateşleme Tesisi** (National Ignition Facility - NIF), **nükleer füzyon** alanındaki sınırları bir kez daha zorladı. ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı bünyesinde faaliyet gösteren tesis, son deneylerinde **8,6 megajoule** (MJ) enerji üretmeyi başararak daha önceki rekorunu açık ara geride bıraktı.

ABD’den füzyonda bir atılım daha

NIF, 2022 yılında gerçekleştirdiği deneyle kontrollü bir füzyon tepkimesinden elde edilen enerjinin ilk kez giriş enerjisini aştığını duyurarak tarihe geçmişti. 3,15 megajoule’lük bu enerji çıkışı, bilim insanlarının onlarca yıldır ulaşmaya çalıştığı "net-pozitif enerji" hedefinin ilk kez laboratuvar ortamında başarılmasını simgeliyordu.

8,6 MJ’yi bağlama oturtmak anlaşılması açısından önemli. Standart bir 100 watt’lık akkor ampul, saniyede 100 joule enerji tüketir. Dolayısıyla füzyonda ortaya çıkan enerji ile bir ampulü yaklaşık 24 saat boyunca yakmak mümkün. 8,6 MJ yaklaşık olarak 2,39 kWh’ye denktir. Bununla saatlerce dizüstü bilgisayarı çalıştırabilir veya banyo sonrası saçınızı istediğiniz gibi kurutabilirsiniz.

Her ne kadar bu deneylerde elde edilen enerji miktarı, lazer sistemini çalıştırmak için harcanan yaklaşık 300 megajoule karşısında oldukça düşük kalsa da, amaç zaten ticari üretim değildi. NIF’in misyonu, füzyonun kontrollü şekilde gerçekleşebileceğini ve bu reaksiyonlardan enerji elde etmenin mümkün olduğunu kanıtlamaktı. Bu açıdan bakıldığında, ulaşılan sonuçlar bilimsel bir dönüm noktası niteliğinde.

Füzyon nasıl gerçekleşiyor?

5 Aralık 2022'deki tarihi deneyde, lazerler yakıt kapsülüne 2,05 megajoule enerji gönderdi. Kapsülden saniyeler sonra gelen 3,15 megajoule’lük enerji çıkışı, sadece bir laboratuvar zaferi değil; aynı zamanda onlarca yıl süren araştırmaların ve teknolojik yatırımların bir meyvesiydi. Deney, bağımsız uzmanlarca doğrulandı ve 13 Aralık 2022’de ABD Enerji Bakanlığı tarafından kamuoyuna duyuruldu.

2023 yılı boyunca NIF, başarılı denemelerine yenilerini ekledi. 30 Temmuz 2023’te 3,88 megajoule, Ekim ayında ise 2,4 ve 3,4 megajoule’lük enerji çıkışlarıyla füzyon ateşlemesini birkaç kez daha başardı. Elbette tek pozitif enerji çıkışı elde eden NIF değil, farklı füzyon reaktörlerinde de 2022 sonrasında net kazanımlar elde edildi. NIF’in lazerleri dışında tokamak, stellaratör (Stellarator veya yıldızlaştırıcı), Z-pinch ve manyeto-atalet gibi alternatifler bulunuyor. Bu füzyon teknolojilerini sitemizde aratarak daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.