Konuya ilişkin bir söyleşide samimi cevaplar veren TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, dayanaksız kalmış bir çok konuya da yanıt vermiş. Türkiye’nin çok ciddi bir bütçe ayırdığı ve eğitimden yan sanayiye kadar topyekün bir çalışmayı beraberinde getirecek çalışmalar için önemli işbirlikleri de gündemde.
Bütçesi Ne Olacak?
Proje için resmileşmiş rakamlar olmasa da hükumet 10 milyar dolarlık bir bütçe ayırmış durumda. Bu rakam, tüm geliştirme, personel giderleri, eğitim, yurt dışından alınacak destek gibi unsurları da kapsıyor. Bütçenin iki katına çıkması da masadaki ihtimaller arasında deniyor. Tabi bunları biz demiyoruz Temel Kotil’in söylemleri bu yönde. Amerika, toplamda 50 milyar dolar harcadığı F-35 projesi kapsamında ürettiği uçakların tanesini Türkiye’ye 100 milyon dolara satıyor. Yani 100 F-35 parasına kendi uçağımızı yapacağız.
İngiltere Tornada Ekibini Getiriyor
İngiltere Tornado savaş uçaklarında bilgi ve deneyime sahip mühendislerini Milli Muharip Uçak Projesi kapsamında dört yıllığına Türkiye’de görevlendirecek. Anlaşma yıllık 450 adam yılı kapsıyor ve Türkiye tüm bilginin aktarılması ve mühendislerin Türkiye’de çalışması için 156 milyon dolar ödeme yapacak.
Bu ekibin yanı sıra 1000 adam yıllık alanında uzman ekip diğer ülkelerden, yurt içinden ve yurt dışında çalışan Türklerden oluşacak. Ayrıca 3000 - 4000 bin adam yıllık mühendis de Türkiye’den bu iş için yetişmek üzere savaş uçağının yapım ekibinde yer alacak. Dolayısıyla proje tamamlandığında elimizde ciddi bir bilgi birikimi ve yetişmiş personel olacak.
Türkiye’den yetişecek isimler için Temel Kotil özel sektörle çok kapsamlı bir çalışmanın da planlandığını ifade ediyor. Ayrılan bütçe içinde eğitimin payı da epey yüksek. Şirketler, projede çalışacak personelleri için ekstra teşvik alacak. Yetişen personel ilerleyen dönemde farklı projelerde de görev alırsa şirketlere yetiştirme ücreti benzeri ödemeler yapılabilecek. Devlet, TAİ’ye sadece bu iş için dört yılda 1.3 milyar dolar ödeyecek. Bu paranın yaklaşık 300 milyon doları bina ve ekipman yatırımı olurken 1 milyar doları personel istihdamına ayrılmış. Kağıt üstündeki mühendislik ortadan kalkacak diyen Temel Kotil, işe dahil olacak mühendisler için torna tezgahından başlayarak her aşamada deneyim sahibi olacak ifadelerini kullanıyor.
Motoru Ne Olacak?
Uçağın motoru ilk etapta yabancı olacak. Bunun için şimdiden ABD’li General Electric, Avrupa Konseyi Eurojet ve İngiliz Rolls Royce teklif vermiş durumda. Hatta Rolls Royce ilerleyen dönemler için Türkiye'de motor üretmek için Kale Grubu ile bir anlaşmaya da giderek işi sağlama almaya çalışmış durumda. Kimden ne kadarlık alım yapılacağı ise henüz resmi olarak açıklanamıyor ancak burada asıl önemli konu proje kapsamında uçak motoru çalışmalarının da başlamış olması.
Böylesi bir uçak için geliştirilecek motorun en az 10 yıllık bir süreç gerektirdiğini ifade eden Temel Kotil, ilk versiyonlar olmasa bile 2026 - 2027 yıllarından itibaren uçakların yerli motor ile uçabileceğini belirtiyor.
İlk Uçuş Ne Zaman?
Milli Muharip Uçak ilk uçuşunu 2023 yılında yapacak. 2029 yılında ise ilk sürümler envantere girmiş, aktif göreve başlamış olacak ve öncelik ülkenin ihtiyaçları olmak adına seri üretime başlanacak. Bu süreçte diğer ülkelere de satış olasılıkları masada olacak. 2050 yılında ise Türkiye’nin hava gücünü yerli uçaklar üstleniyor olacak.
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
.jpeg)
Yorum Yaz Paylaş Tweetle
Guzel bir mesaj.
Lakin hatali. Alinti yaptiginiz kisi de hatali ayni sekilde.
Oncelikle, Turkiye'nin veya iktidarin TFX diye acikladigi ve resimlerini gosterdigi ucak, evet, Guney Kore'nin uretecegi KFX ucagidir.
TFX: store.donanimhaber.com/...
KFX: store.donanimhaber.com/...
Yine benzeri sekilde, Hurkus dedigimiz ucak PC12, Altay dedigimiz tank K-2, Firtina dedigimiz tank K-8, Agusta Mangusta, Milli piyade tufegi HK418, Yerli ucak gemisi de Ispanya Juan Carlos ucak gemisidir.
Bu cizimlerin cogu lisans altinda alinmis, ara ve kritik parcalari yurtidisindan ithal edilmek suretiyle Turkiye'de uretimi yapilan araclardir.
* ATAK helikopterinin yurtidisina satis lisansi ABD'ye baglidir, bu sebeple ATAK Ile ilgilenen Katar'a satilamamistir.
* Altay dedigimiz tankin, motoru, topu Almanya'dan, zirhi, Kore'den gelmektedir. Motoru olmadigindan uretimi sarkmis, sonrasinda tanki ortaya cikaran OTOKAR'a verilmemek icin ihale iptal edilmis, simdi de BMC'ye nasil verileceginin hesaplari yapilmaktadir.
* Hurkus dedigimiz ucagin kokpt camindan, ucus kontrollerine hatta motor pallerine kadar tum parcalari ABD'den gelmektedir.
Hukumetin veya hukumete bagli (resmi veya "gonulden", anlayan anlar) sirketlerin yerli veya milli demesi, yukarida yazdigim gercekleri degistirmiyor maalesef.
Yerli ve milli denilen araclar, temelde uretim yerli disinda yerlilikle alakasi olmayan islerdir. Tum parcalari yurtdisindan geldiginden, bu parcalar da dolar veya euro bazli alindigindan, bize bir ekonomisi olmuyor. MTV'ye yuzde 40 zam koyarken "savunma harcamalari artti" demenin sebebi de esasen budur. Cunku yerli dedigimiz araclar yerli degil.
Firtina tankina girmedim, Firtina o kadar yerlidir ki, ilk 8 tank Guney Kore'de uretilmis, turkiye'ye gemiyle gonderilmistir.
Ucak konusuna donecek olursak.
Ingiltere ile imzalanan ucak anlasmasi esasen TFX'den bagimsizdi. TFX projesi ortada senelerden beri olan, Guney Kore ile ortakliga gitmekte olan bir projeydi ve, esasen KFX'in cizimlerin TFX olarak gosterilmesinin de sebebi budur.
Her ne olduysa Hollanda ve Almanya ile yasanan krizden sonra oldu. Bu olaylar silsilesi ve yaklasik (o zamanda gore) 2 yildir Avusturya ve Almanya gibi Turkiye'nin savunma ihtiyacini kucuk buyuk silah olarak karsilayan iki onemli ortagin ustu kapali ambargosu sonucunda, ani bir kararla Ingiltere'ye askerler yollandi, Ingiltere de kendi heyetini turkiye'ye yolladi. Karsilikli gorusmeler ve anlasmalarin neticesinde, Turkiye bir anda Ingiltere ile ortak savasa ucagi uretecegini acikladi.
Proje esasinda 2 parcadan olusmaktaydi ve TFX ile uzak yakin alakasi yoktu. Projenin esasinda, Eurofighter 2000 govdesi uzerinde ya "extensive upgrade" dedigimiz EF2000'in cilalisi veya EF2000 uzerine bindirelecek yeni bir ucak projesi var.
Ikinci asamasi da motor, onu da RR yapacak.
Ilk haberi ciktiginda da uzun uzun tartismistik burada.
EF2000 veya EF2000 uzerine konulacak ucagin Turkiye icin bir degeri yoktur. Yukaridaki ornekler esiginde konusmak gerekirse, yerli ve milli olmayacak yerli ve milli ucak turkiye'nin sirtina ilave bir yuktur.
Oyle de boyle de parcalari yurtidisindan gelecekse, hazirini almak daha ucuza patlar.
Ama sorun degil, cunku Ingiltere ile imzalanan anlasma tamamen siyasi bir anlasmadir. Hatirlayanlar varsa, yine ayni zamanlarda, bir turk heyeti de Rusya'ya gitmis, Rusya'dan SU100 tipi ucaklar alinmasi konusunda anlasmaya varilmisti.
SU100 tipi ucaklar regional dedigimiz ucaklardi, THY pilotlarinin alakasi olmayan ucaklardi ve hali hazirda THY zarar ediyor, filosunun 3'te 1'i havalimaninda atil bekliyordu.
yuzde 30'i bos halde hangarda bekleyen ucaklari olan bir havayolu sirketinin Rusya'dan ucak almasi ne kadar mantikliysa, Ingiltere'den ucak alinmasi o kadar mantiklidir.
Bir baska problem de ucagin ucus tarihidir.
TFX dedigimiz, EF2000 uzerine bindirme yapilacak ucak olsa olsa ya 4+ ya da 5th gen olacaktir.
Kaldi ki, Ingiltere de ABD de su an ortak olarak 6th gen ucak uzerinde calisiyor.
Cin ve Rusya'nin filolarinda 5th gen ucaklar hali hazirda gorev yapiyor deneme ucuslari gerceklestiriyor.
Ucusunu yapacagi andan eskimis olacak bir ucaga para bayilmak nedir ?
Bunun bir kac amaci vardir:
1. Ingiltere'ye, Rusya'ya yapildigi gibi "iliskilerimiz iyi olsun sekerim" parasi vermek
2. Ingiltere'nin ABD ile yapacagi 6th gen ucak projesine bir el atip, ingiltere'nin isini gormek (Son dakika: BAE 1000'e yakin kisiyi isten cikardi)
3. Turkiye kamuoyuna haber yapacagi malzeme vermek.
Bunun otesinde bir getirisi yoktur.
Eger gercekten bir ortak ucaga girisilmesi planlarda olsaydi,
a. KFX ile ortakliga girilirdi
b. Rusya ve Hindistan'in zaten ortak oldugu PAKFA projesine katilinirdi, gercek bir teknoloji transferi o zaman mumkun olurdu.
Haberin kendisinde bile, Ingiltere'nin kendi calisanlarini turkiye'ye yollacagi yaziyor zaten, ozetle bant turkiye'de olurken, projeyi ingilizler yurutecek, bunun yerlilikle alakasi yoktur.