SpaceX’in astronotları uzayda genetik olarak gençleşti

Astronotlar genetik olarak gençleşti
Dünya'ya dönüldüğünde etkiler tesine dönüyor
Yorumlar

Metin Akpınar

Teknoloji Editörü

SpaceX’in astronotları uzayda genetik olarak gençleşti — Yapılan bir araştırmaya göre, tamamı sivillerden oluşan ilk uzay görevi olan **SpaceX Inspiration4** görevi, uzaya taşıdığı dört mürettebatın tamamında **genetik olarak gençleşme** sağladı. Bu etkiler, uzayda kaldıkları sürede gerçekleşti ancak etkiler uzun sürmedi. Bilim insanları şimdi uzay ortamının insan DNA'sını nasıl etkilediğini çözmeye çalışıyor.

Astronotlar genetik olarak gençleşti

2021'de gerçekleştirilen ve dört sivil astronotun özelleştirilmiş SpaceX Crew Dragon kapsülüyle yörüngeye taşıyan üç günlük Inspiration4 görevi bilimsel olarak oldukça yoğun bir programa sahipti. Bu süre zarfında görevin baş sağlık görevlisi ve eğitimli doktor asistanı Hayley Arceneaux mürettebat arkadaşlarından kan örnekleri ve deri örnekleri topladı.

Dünya’ya dönüş sonrasında toplanan örnekler üzerinde birkaç ay boyunca süren bir dizi testler yapıldı. Tüm testler ve araştırmaların ardından deneyin sonuçları ise geçtiğimiz gün açıklanarak Nature ve Nature Communications dergilerinde üç bilimsel makale olarak yayınlandı.

Araştırmacılar yaşlanmayı gösteren belirteçlerin uzayda azaldığını ve mürettebatın DNA'sının daha genç ve sağlıklı göründüğünü gözlemledi. Telomer olarak bilinen bu belirteçler yaş, çevresel faktörler ve stres nedeniyle kısaldığı bilinen kromozomları koruyan başlıklar olarak tanımlanıyor. Ancak yapılan araştırma gösteriyor ki uzay görevi sırasında mürettebatın telomerleri uzadı. NASA da daha önce benzer çalışmalar yapmış ve astronotlarında telomer uzamasını gözlemlemişti.

NASA’nın bulgusu, 2015 yılında yörüngede bir yıl kalan astronot Scott Kelly'den elde edilmişti. Ancak bu sonuçlar tamamıyla beklenmedik. Dediğimiz gibi stres gibi faktörler telomerleri kısaltıyor ve yaşlanmayı hızlandırıyor. Uzayda kalmak ise yoğun bir stres durumu yaşatıyor. Ve şimdi görünüşe göre uzayda 1 yıl kalmak ile birkaç gün kalmak arasında telomer düzeyinde bir fark yok; bu organizmaların yapıları ikisinde de beklenmedik şekilde uzuyor.

Dünya'ya dönüldüğünde etkiler tesine dönüyor

Koruyucu telomerlerin kısalması DNA hasarına yol açarak bireyleri kanser, kalp hastalığı veya bağışıklık sistemi yetersizliği gibi bir dizi hastalığa açık hale getirebiliyor. Bunlara ek olarak uzun süreli görevlerdeki astronotlarda olduğu gibi, Inspiration4 mürettebatının vücutları da uzay uçuşu sırasında kemik ve kas kaybı ile beyin stresi belirteçlerinde artış gibi başka yaşlanma belirtileri gösterdi. Bu belirteçlerin normale dönmesi ise altı ay sürdü. Araştırmaya göre kadın astronotların iyileşmesi erkeklere göre daha hızlı oldu.

Uzay görevlerinde astronotlardan toplanan verilerin uzay yolculuğunun zorluklarıyla başa çıkabilmek için genetik olarak en uygun insanları seçmeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda yolculuklara daha az uygun olan bireylerde sonuçların iyileştirilmesi için stratejiler geliştirilmesine olanak sağlayabilir.